We weten het allemaal: natuurleer is veelzijdig en veelgebruikt, maar niet bepaald diervriendelijk en enorm milieubelastend. Volgens wetenschappers stoot een gemiddelde koe – de donor van je leren jas – per dag tussen de 250 en 500 liter methaan uit. Net als CO2 is methaan een broeikasgas. Veeteelt is volgen berekeningen van de VN Wereldvoedselorganisatie zelfs verantwoordelijk voor 14,5% van alle door de mens veroorzaakte broeikasgassen.

Nep of echt
Vegan leer is een veelbelovend alternatief. Grote kleding- en schoenenmerken als Dr. Martens, Stella McCartney en Adidas zijn er verzot op. Met het blote oog is het vaak niet van echt te onderscheiden, en het draagt vaak minstens zo prettig. Zo hoef je vegan leren schoenen bijvoorbeeld niet of nauwelijks in te lopen. Prima oplossing dus. Maar wat betekent vegan bij vegan leer precies? Waar is het wél van gemaakt?

Ananas en champignons
Steeds meer vegan-leren producten zijn gemaakt van plantaardige grondstoffen. Van de stekels van een ananas (Piñatex) bijvoorbeeld. Van champignons (Mylo). Of zelfs van landbouwafval. Ook rubber, kokosschil en kurkpoeder worden inmiddels gebruikt voor het maken van (vaak nog experimentele) alternatieve leersoorten. Slim en milieuvriendelijk: zijn je schoenen versleten, dan kunnen ze als het ware zó op de composthoop.

Leer uit schimmels
Vrij nieuw op de markt is leer gemaakt van mycelium, de wortels van schimmels. Dat klinkt apart, en dat is het ook: de fijne worteldraden zijn dun en sterk en laten zich eenvoudig samenpersen tot lappen. Dit materiaal is soepel buigzaam en heeft van nature al veel weg van leer inclusief - net als leer - een herkenbare eigen geur. MycoWorks in de VS produceert het op grote schaal; designer Nick Fouquet introduceerde onlangs een hoedenlijn gemaakt met mycelium. Van een heel andere orde zijn de composteerbare doodskisten van Loop Biotech, eveneens van mycelium. In eigen land wordt mycelium inmiddels op grotere schaal gekweekt; het eveneens Amerikaanse Bolt Threads heeft hiervoor een productiefaciliteit neergezet in Hedel.

Veel ‘vegan’ voordelen
Puur plantaardig vegan leer heeft veel voordelen. Eerst en vooral omdat het diervriendelijk is en geen vervuilend afval achterlaat. Verder is de CO2-uitstoot bij productie maar liefst 40 keer lager dan bij echt leer, en vergt het veel minder water dan het fokken van vee. Ook hoef je geen immense soja- en maïsvelden meer te gebruiken voor de teelt van veevoer. En oh ja: chemicaliën voor het looien van de huiden zijn eveneens niet (meer) nodig.

Plantaardig-met-plastic
Is elke vegan leersoort daarmee ecologisch perfect? Dat niet, helaas. Want let op: zelfs plantaardige vegan leersoorten zijn vaak niet 100% biologisch. Voor een langere levensduur bevatten ze namelijk vrijwel altijd kunststofvezels. Precies: flinterdunne ‘microplastics’. Die maken het materiaal stevig en slijtvast, maar zijn na gebruik heel lastig te scheiden. Ook de myceliumleervariant heeft nog een (niet-biologische) coating nodig, waardoor 'myceliumleer' nog niet 100% bio-afbreekbaar is.

Vegan, maar wel uit aardolie…!?
En dan zijn er nog leveranciers die het label ‘vegan’ plakken op kunstleer gemaakt van (recycle)plastic of zelfs uit nieuwe aardolie. Da’s gemakkelijk en goedkoop, maar verre van duurzaam of klimaatneutraal. Belandt zulk kunstleer bij het afval, dan duurt het jaren voordat het is afgebroken. Microplastics kunnen zelfs eeuwen de natuur blijven vervuilen.

Zo zie je maar: de ene vegan leersoort is het andere niet. Dus laat je niet in slaap sussen met loze duurzaamheidsclaims. Als je serieus bent over duurzaamheid: kritisch doorvragen!